Stanisław Ostaszewski – nafciarz i przemysłowiec galicyjski

Doceniasz tę treść?

W ramach cyklu WEI „Dzieje polskiej przedsiębiorczości” prezentujemy postać Stanisława Ostaszewskiego – wynalazcy i promotora nowoczesnych technologii, organizatora towarzystw hodowlanych

Mazowiecka rodzina Ostaszewskich herbu Ostoja może poszczycić się udokumentowanymi przodkami z pierwszej połowy XV wieku. W końcu osiemnastego stulecia niektórzy przedstawiciele rodu przenieśli się na Ruś Czerwoną. Tam doszli do znacznych majątków. Dziś kilka słów o Stanisławie Ostaszewskim – wynalazcy i przemysłowcu, niestety prawie zupełnie zapomnianym.

Stanisław Ostaszewski urodził się w majątku Wzdów w ziemi sanockiej w 1862 roku, jako syn Teofila (1807-89) i Emmy z Załuskich herbu Junosza. Jego ojciec, majętny ziemianin, był również aktywnym uczestnikiem życia politycznego Galicji. Wspierał powstańców listopadowych, zaangażował się w Wiosnę Ludów, a po powstaniu styczniowym ukrywał zbiegów z zaboru rosyjskiego, za co trafił za kraty. Bardzo dbał o nowoczesną i efektywną gospodarkę w swoich majątkach ziemskich, opowiadał się za zniesieniem pańszczyzny (co było naturalną konsekwencją takiego podejścia).

Z trzech synów Teofila każdy wyrósł na ciekawą i oryginalną postać. Adam, który po ojcu odziedziczył Wzdów, to pionier awiacji i znany swego czasu ekscentryk-erudyta, a Kazimierz – profesjonalny hodowca koni, jeden z najwybitniejszych w dziejach polskiej hippiki.

Wracając do Stanisława – w ramach spadku po ojcu dostała mu się Klimkówka, licząca ok. 500 hektarów. Majątek uporządkowany i dobrze zarządzany. Ostaszewski postawił na rozwój przemysłu, słusznie widząc w tym przyszłościową alternatywę dla tradycyjnego rolnictwa. Uruchomił eksperymentalną produkcję węgla aktywnego – podobno pierwszą na świecie. Laikom warto przypomnieć, że węgiel aktywny odegrał kolosalną rolę w przemyśle i ważną w medycynie – m.in. jako składnik pochłaniaczy gazów i jako katalizator w procesach chemicznych. Innym zakładem, uruchomionym w dobrach była fabryka nawozów sztucznych.

W Klimkówce powstała także, jedna z pierwszych w Galicji, kopalnia ropy naftowej, wybudowana do spółki z kanadyjskim przemysłowcem Williamem Henrym McGarveyem. Pokłady ropy odkryto tu w 1884 roku. Kopalnia miała początkowo 12 szybów, a pracę przy wydobyciu znalazło ok. 100 mieszkańców majątku. Rozwijała się dalej, funkcjonując w II Rzeczypospolitej jako własność należącej do Ostaszewskich spółki Kopalnie Nafty „Ostoja”. Po wojnie zakład upaństwowiono; ropa jest wydobywana do dzisiaj. Nawiasem mówiąc – majątek po przejęciu przez państwo komunistyczne został zdewastowany i po dawnej prosperity nie pozostał ślad…

Stanisław Ostaszewski był chemikiem-pasjonatem, ale jednocześnie miał solidne przygotowanie do zarządzania majątkiem w postaci studiów na niemieckim uniwersytecie w Halle. Warto dodać, że miał spore osiągnięcia w rolnictwie, a także w hodowli koni (tu jednak pozostawał w cieniu brata Kazimierza).

Zmarł w 1915 roku w Klimkówce. Z żony Anieli z Sękowskich pozostawił syna Józefa oraz córki: Marię, Zofię i Izabelę.

Marcin Rosołowski

Artykuł powstał we współpracy z Fundacją XX. Czartoryskich

A

Inne wpisy tego autora

Zafundujmy im solidny klej

Ludzie z Extinction Rebellion napisali jakiś czas temu do Sejmu jakiś list. Były w nim znów standardowe dla tej grupy żądania – organizacja jakiegoś panelu klimatycznego i podobne. Ponieważ zostali – całkiem słusznie – zignorowani, zorganizowali protesty w kilku miastach.