Obecna sytuacja nie napawa optymizmem – wysoka inflacja, możliwy odpływ kapitału w związku z wojną na Ukrainie, osłabienie kursu złotego czy wzrost cen czynników produkcji to tylko kilka z problemów, z którymi trzeba się zmierzyć. Warsaw Enterprise Institute stoi na stanowisku, że nie można dłużej zaniedbywać fundamentalnych reform gospodarczych. Pakiet takich reform przedstawiliśmy w raporcie Plan odbudowy gospodarki po kryzysie COVID-19, wśród nich m.in. zapewnienie stabilności i przewidywalności prawa, ograniczenie nadregulacji, uproszczenie podatków, uelastycznienie rynku pracy, reformę systemu zabezpieczenia społecznego czy sądownictwa. Będą one działać jak poduszka bezpieczeństwa względem globalnych zawirowań.
W ostatnim czasie obserwujemy spowolnienie polskiej gospodarki, nadwyrężonej przez kryzys COVID-19, która dodatkowo musi mierzyć się ze skutkami wojny w Ukrainie. Jednocześnie występuje wysoka i ciągle rosnąca inflacja, która w kwietniu 2022 r. osiągnęła poziom 12,3 proc. r/r. Zgodnie z przewidywaniami ekonomistów wzrost cen powinien osiągnąć szczyt w połowie roku, jednak dwucyfrowa wartość będzie nam towarzyszyła również przez kolejne miesiące. Prognozy dotyczące innych aspektów gospodarki także nie są najkorzystniejsze. Jeszcze w styczniu, zgodnie z wyliczeniami Banku Światowego, planowany wzrost PKB w 2022 r. miał wynieść 4,7 proc., natomiast w związku z sytuacją w Ukrainie została dokonana korekta o 0,8 p.p. do 3,9 proc. Analogicznie rodzimi ekonomiści weryfikują swoje prognozy, niestety również w stronę spowolnienia gospodarki, mimo że jeszcze niedawno spodziewano się raczej błędu niedoszacowania tendencji wzrostowej. Bliskość Ukrainy powoduje również obawy zagranicznych inwestorów o lokowanie kapitału w Polsce w związku z możliwością rozszerzenia działań wojennych.
Co w takim razie powinna zrobić Polska? Nasz wpływ na sytuację międzynarodową jest ograniczony, możemy jednak wzmacniać odporność własnej gospodarki na szoki zewnętrzne, pobudzając jej żywotność i dynamikę. Żeby to osiągnąć, należy wprowadzić fundamentalne reformy, których dotychczas polskie rządy unikały.
Warsaw Enterprise Institute od dawna postuluje konieczność gruntownych zmian – w grudniu 2020 r. został przedstawiony raport obejmujący plan odbudowy gospodarki po kryzysie COVID-19. W obecnej sytuacji proponowane zmiany zyskują na aktualności, a ich wprowadzenie staje się jeszcze bardziej naglące niż półtora roku temu. Podnoszenie stóp procentowych, konieczne, acz spóźnione, czy tarcze antyinflacyjne nie rozwiążą problemów polskiej gospodarki. Oprócz działań doraźnych konieczne jest wdrożenie szeregu reform, które zapewnią odpowiednie otoczenie regulacyjne oraz umożliwią pobudzenie wzrostu.
Wśród kluczowych postulatów należy wskazać:
- zapewnienie stabilności i przewidywalności prawa, w tym wprowadzenie zasady, zgodnie z którą wszelkie przepisy dotyczące przedsiębiorców wchodziłyby w życie wyłącznie raz w roku, 1 stycznia, po uprzednim co najmniej rocznym okresie vacatio legis;
- ograniczenie podwyżek płacy minimalnej;
- zaniechanie nadmiernych regulacji przy wdrażaniu prawa unijnego oraz uchylenie dotychczas przyjętych przepisów stanowiących nadregulację;
- wprowadzenie jednolitych stawek podatkowych, w tym:
- reformę opodatkowania pracy poprzez wprowadzenie jednolitej stawki podatku pobieranej przez pracodawcę od funduszu płac;
- wprowadzenie ujednoliconej stawki ryczałtu ewidencjonowanego dla wszystkich osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą lub zniesienie limitu przychodów dla tej formy opodatkowania oraz wprowadzenie nowej matrycy stawek ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych;
- wprowadzenie jednej stawki podatku VAT dla wszystkich produktów, niezależnie od ich rodzaju;
- likwidację systemu ubezpieczeniowego i stworzenie modelu zaopatrzeniowego;
- wprowadzenie podatku przychodowego, przy równoległym zapewnieniu przez państwo wypłat świadczenia gwarantowanego – emerytury obywatelskiej (świadczenia w równej wysokości, jeżeli nie jest możliwe świadczenie pracy ze względu na wiek lub chorobę);
- rozsądną i efektywną politykę prorodzinną, której celem jest upowszechnienie w Polsce rodzin w modelach 2 + 2 i 2 + 3;
- stworzenie warunków sprzyjających powrotowi emigrantów z zagranicy;
- rozsądną absorpcję imigrantów, przede wszystkim z krajów sąsiadujących z Polską;
- wprowadzenie planowanych rozwiązań ułatwiających cyfryzację rynku pracy w szczególności poprzez regulację pracy zdalnej i umożliwienie elektronicznego obiegu dokumentów między pracodawcą a pracownikiem;
- wprowadzenie elastycznych rozwiązań dotyczących nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, systemu czasu pracy oraz ewidencji czasu pracy;
- liberalizację przepisów prawa pracy dla małych pracodawców;
- zmniejszenie wysokości odpisu podstawowego na Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych oraz zwiększenie możliwości wydatkowania środków z tego funduszu na, np. prywatną opiekę medyczną dla pracowników;
- wprowadzenie zmian instytucjonalnych w sądownictwie, obejmujących:
- reformę Sądu Najwyższego,
- likwidację Trybunału Konstytucyjnego, Trybunału Stanu i wyodrębnionego sądownictwa administracyjnego,
- wprowadzenie sędziów pokoju,
- reorganizację sądownictwa powszechnego i administracji sądowej;
- wprowadzenie zmian proceduralnych w sądownictwie, obejmujących:
- przeniesienie rejestru spółek do administracji publicznej,
- wprowadzenie notarialnego nakazu zapłaty,
- rozwój prac nad informatyzacją obiegu dokumentów,
- wprowadzenie instytucji przedsądu,
- wprowadzenie podziału spraw ze względu na wartość przedmiotu sporu.
