W najnowszym raporcie zespół OMI (Open Minds Institute) kontynuuje badanie warstw społeczeństwa rosyjskiego – źródeł ich dumy i postrzegania polityki zagranicznej.
Podsumowanie:
- Duma z różnych dziedzin związanych z Rosją jest wzajemnie powiązana – poczucie dumy z jednego osiągnięcia kraju sprawia, że ludzie czują się dumni również z innych.
- Duma ze zwycięstw militarnych i władzy politycznej ma silniejszy związek z poparciem dla trwającej wojny i autorytarnego reżimu niż duma z rosyjskiej kultury i literatury.
- Duma narodowa jest istotnym czynnikiem różnicującym grupy Rosjan z wyjątkiem jastrzębi i lojalistów, którzy wykazują równie wysoki poziom dumy. Z kolei ubodzy liberałowie wykazują niższy poziom dumy niż umiarkowani liberałowie i niezdecydowani, a umiarkowani liberałowie wyrażają niższy poziom dumy niż niezdecydowani.
- Co ciekawe, jastrzębie są bardziej optymistycznie nastawieni do stosunków Rosji z innymi krajami niż nawet lojaliści, podczas gdy ubodzy liberałowie wykazują największy pesymizm, prześcigając umiarkowanych liberałów w ich negatywnej ocenie.
- Wszystkie grupy społeczne w Rosji zgadzają się co do znaczenia stosunków globalnych, ale w kwestii Europy występują różnice zdań. Jastrzębie mniej przychylnie oceniają pozycję Rosji jako kraju europejskiego. Zwolennicy wojny są raczej izolacjonistami i nie różnią się zbytnio od Rosjan przeciwnych wojnie w kwestii utrzymywania stosunków z krajami azjatyckimi.
- Grupy przeciwne wojnie wolą współpracować z państwami zachodnimi, podczas gdy zwolennicy wojny skłaniają się ku państwom wschodnim. Jest to prawdopodobnie spowodowane tym, że zwolennicy wojny mają pozytywne poglądy na temat krajów wschodnich ze względu na ich sojusze z Rosją (np. Iran) lub dlatego, że nie zgadzają się z zachodnią krytyką inwazji Rosji na Ukrainę (np. Chiny i Indie).
Najważniejsze wnioski
DUMA NARODOWA
Stopień, w jakim Rosjanie czują się dumni z osiągnięć swojego kraju rzeczywistych lub nie, okazał się kluczowym czynnikiem wpływającym na ich stanowisko wobec trwającego konfliktu zbrojnego na Ukrainie, a także na ich wsparcie dla reżimu autorytarnego. Analiza statystyczna danych wykazała szereg współczynników korelacji, o wartościach od 0,33 do 0,7 (p < 0,001), wskazujących, że wszelkie formy dumy z osiągnięć Rosji generalnie korelują z prowojennym nastawieniem. Warto jednak zauważyć, że duma z kulturowego i literackiego dziedzictwa Rosji wykazuje stosunkowo słabsze korelacje z nastrojami wojennymi, w przeciwieństwie do silniejszych korelacji zaobserwowanych dla dumy z osiągnięć militarnych i wpływów politycznych.
Dodatkowo wydaje się, że wśród dumnych Rosjan istnieje silne poczucie narodowego narcyzmu – wielu z nich wierzy, że ich naród jest wyjątkowy, szlachetny i zasługujący na uznanie ze strony innych krajów i nacji.
Niemniej jednak wszystkie źródła dumy w tym osiągnięcia ekonomiczne, sportowe, wpływy polityczne na świecie, system ubezpieczeń społecznych, dokonania naukowe i technologiczne, zdobycze literackie i artystyczne, sukcesy militarne oraz terytorium i przyroda wydają się być ze sobą skorelowane (p < 0,001), co oznacza, że Rosjanie, którzy czują się dumni z jednego aspektu, są bardziej skłonni do odczuwania dumy z innego. Współczynnik alfa Cronbacha wynosi 0,9, co wraz z silnymi korelacjami wskazuje, że zmienne te mierzą jeden podstawowy konstrukt – dumę narodową.
Rosjanie o wyższym poziomie dumy narodowej zazwyczaj bardziej popierają wojnę i obecny reżim, mają silniejsze poczucie bycia Rosjanami i osiągają wysokie wyniki w zakresie narcyzmu zbiorowego (korelacja około 0,7 we wszystkich przypadkach, p < 0,001).
Wydaje się, że istnieje również duża różnica (η2 = 454) w dumie narodowej pomiędzy różnymi grupami społeczeństwa rosyjskiego.
Wyniki porównania parami ujawniają, że różnica ta jest statystycznie istotna dla wszystkich grup z wyjątkiem jastrzębi i lojalistów. Ubodzy liberałowie mają najniższy poziom dumy z rosyjskich osiągnięć w porównaniu do umiarkowanych liberałów i niezdecydowanych. Tymczasem umiarkowani liberałowie mają niższy poziom dumy w porównaniu z niezdecydowanymi. Te różnice wskazują, że duma narodowa jest potencjalnie jednym z kluczowych czynników różnicujących poszczególne grupy w społeczeństwie rosyjskim, nawet wśród tych, którzy nie aprobują lub zdecydowanie sprzeciwiają się obecnemu reżimowi politycznemu i wojnie.
OCENA POLITYKI ZAGRANICZNEJ
Rosjanie ze wszystkich grup zgadzają się, że budowanie relacji z innymi krajami jest ważne, jednak różnie oceniają obecną politykę zagraniczną, co stanowi kolejny czynnik różnicujący grupy. Jastrzębie mają istotnie bardziej optymistyczne poglądy na temat jakości relacji Rosji z innymi krajami, podczas gdy ubodzy liberałowie wyrażają najwięcej negatywnych opinii (p < 0,001).
Jeśli chodzi o postawy wobec Europy, występują tu istotne różnice. Jastrzębie znacznie mniej troszczą się o miejsce Rosji w Europie i utrzymanie pozytywnych stosunków z krajami europejskimi w porównaniu z ubogimi liberałami i umiarkowanymi liberałami (p < 0,001).
Z drugiej strony nie ma znaczących różnic pomiędzy grupami w kwestii tego, czy Rosja powinna być postrzegana jako część Azji, czy też powinna utrzymywać pozytywne relacje z narodami azjatyckimi. W rzeczywistości ci, którzy popierają Europę i są przeciwni wojnie w Rosji, postrzegają współpracę z krajami azjatyckimi jako równie ważną jak grupy prowojenne.
Zwolennicy wojny na Ukrainie niekoniecznie mają poglądy antyeuropejskie czy proazjatyckie. Wykazują natomiast tendencje do rosyjskiego izolacjonizmu. Znaczna część z nich wyznaje koncepcję „unikalnej drogi” Rosji jako odrębnego projektu cywilizacyjnego, który odróżnia ją od cywilizacji europejskiej i azjatyckiej.
Jednak osoby należące do grup antywojennych są skłonne do współpracy z narodami zachodnimi, podczas gdy zwolennicy wojny mają tendencję do faworyzowania narodów wschodnich. Nie jest to prawdopodobnie wynik uprzedzeń grup antywojennych do narodów wschodnich. Zwolennicy wojny są skłonni bardziej pozytywnie oceniać kraje wschodnie ze względu na ich bezpośrednie sojusze z Rosją (Iran) lub dlatego, że nie przystają do zachodniej retoryki krytykującej inwazję Rosji na Ukrainę (Chiny, Indie).
Wnioski
Duma narodowa jest ważnym czynnikiem wyróżniającym różne grupy w społeczeństwie rosyjskim. Jastrzębie i lojaliści wykazywali podobny poziom dumy, podczas gdy umiarkowani i słabi liberałowie wykazywali niższy poziom dumy z rosyjskich osiągnięć.
Zwolennicy i przeciwnicy wojny mają różne poglądy na temat relacji z krajami europejskimi. Zwolennicy wojny mają tendencję do preferowania stosunków politycznych z niektórymi krajami wschodnimi nad zachodnimi i postrzegają pozycję Rosji jako kraju europejskiego oraz znaczenie pozytywnych stosunków z krajami europejskimi mniej korzystnie niż przeciwnicy wojny.
Aby wpłynąć na zwolenników wojny, należy pokazać, że w innych okolicznościach Rosjanie mogliby być jeszcze bardziej dumni ze swojego kraju. Krytyka obecnej władzy jest konieczna, ale powinna być umiarkowana, ponieważ zwolennicy wojny są zadowoleni ze statusu quo i nie widzą żadnych kryzysów ani problemów w związku z kierunkiem rozwoju Rosji. Stawianie wyższych oczekiwań może pomóc w zmianie ich perspektywy, gdyż obecny stan rzeczy będzie wydawał się mniej atrakcyjny. Podkreślanie osiągnięć Putina przy jednoczesnym uznaniu obecnych kryzysów i potrzeby nowego podejścia może pomóc. Na przykład wpływ polityczny Rosji na świecie mógłby być większy i mogłaby ona pójść za przykładem Chin, rozwijając swoją gospodarkę.
Oryginalny tekst ukazał się TUTAJ.
