Sprawiedliwy i efektywny system danin publicznych stanowi jeden z filarów strategii rozwoju państwa. WEI i ZPP prezentują raport „Emerytura obywatelska. Bezpieczna starość, wyższe płace”, w którym przedstawiają reformę systemu podatkowego, systemu emerytalnego oraz świadczeń społecznych. Autorzy opracowania apelują, by świadczenia na rzecz dobra wspólnego (czyli państwa) przestały nadmiernie obciążać pracę i rekomendują prosty system zaopatrzeniowy jako remedium na emerytalne zubożenie Polaków.
Opracowanie zawiera koncepcję powszechnych emerytur i rent gwarantowanych przez państwo, które jako reprezentant wszystkich obywateli powinno zapewnić świadczenia na minimalnym, ale uczciwym poziomie. Świadczenia emerytalne czy rentowe (wypłacane w sytuacji, gdy ktoś nie może pracować ze względu na wiek lub chorobę) powinny równać się kwocie odpowiadającej minimum socjalnemu. W debacie publicznej takie świadczenia określa się mianem „emerytury obywatelskiej”.
Rozwiązania takie funkcjonują już na świecie i były dyskutowane również w Polsce jako jedna z możliwości reform systemu zabezpieczenia społecznego w końcu lat 90. Wówczas jednak ostatecznie zwyciężyła opinia, że wprowadzenie filaru kapitałowego do systemu przyniesie więcej korzyści. Spodziewano się, że otwarte fundusze emerytalne będą inwestowały w gospodarkę za pośrednictwem giełdy i dzięki temu przynajmniej część oszczędności emerytalnych obywateli zapewni środki na rozwój polskich firm. Z drugiej strony wykreowano wówczas wyobrażenie wysokich emerytur z funduszy, co przełożyło sie na złą opinię części ubezpieczonych o OFE.
Od tego czasu wiele się wydarzyło w systemie zabezpieczenia, jak i w systemie podatkowym. Zdaniem autorów raportu, w polityce społecznej niezbędna jest obecnie zmiana wysokości, charakteru i poboru podatków oraz danin publicznych.
Zmiana systemu emerytalnego-rentowego jest zatem immanentną częścią reformy finansów publicznych. Wśród rekomendacji pojawia się likwidacja skomplikowanego systemu ubezpieczeń społecznych z czterema składkami i wysokim obciążeniem pracy. Zamiast tego państwo będzie wypłacało jednolite świadczenia wypłacane z budżetu w przypadku zdarzenia losowego związanego z różnymi ryzykami wykluczającymi możliwość zarobkowania. Wysokość świadczenia gwarantowanego przez państwo, powiązanego z kosztami minimum socjalnego, będzie wyższa niż obecnie gwarantowane świadczenie z systemu powszechnego (połowa płacy minimalnej). Równocześnie będzie na tyle niskie, że w Polsce powinny się rozwijać dodatkowe, dobrowolne indywidualne i grupowe (firmowe) sposoby oszczędzania długoterminowego na wypadek starości, poważnej choroby czy niepełnosprawności.
Ponadto Zakład Ubezpieczeń Społecznych powinien być przekształcony w instytucję zbierającą podatki i daniny.
Pełny raport jest dostępny do pobrania tutaj.
******
Raport powstał w ramach projektu „Agenda Polska”, wspólnego przedsięwzięcia Warsaw Enterprise Institute oraz Związku Przedsiębiorców i Pracodawców, którego celem jest przygotowywanie strategii rozwoju Polski, rozwiązań systemowych i punktowej naprawy prawa.
Dotychczas w ramach serii ukazały się następujące publikacje:
Strategia konkurencji prawno-instytucjonalnej Polski
Strategia Bezpieczeństwa Polski
Wymierna sprawiedliwość. Projekt reformy sądownictwa
