Wielki, drogi, pusty. Ale jaki!

<< wróć do listy

Spisanie perypetii towarzyszących historii i początków budowy Dworca Łódź Fabryczna to potencjał na oddzielną monografię. Dość powiedzieć, że plany na przestrzeni lat ulegały zmianie, zamysł powstał za kadencji prezydenta Jerzego Kropiwnickiego, a inwestycja ujrzała światło dzienne, gdy włodarzem została Hanna Zdanowska. Choć projekt jest autorstwa PKP, to stał się kością niezgody samorządowców. Dziś dworzec stoi, ale jest opustoszały i kosztuje masę pieniędzy.

Zabytkowy dworzec z 1866 roku po długich deliberacjach 18 sierpnia 2011 roku doczekał się podpisu pod umową na modernizację. Przez 5 lat dworzec stał zamknięty, a 9 grudnia 2016 roku[1] zakończono prace. Dworzec został dopuszczony do eksploatacji, a dwa dni później podczas oficjalnego otwarcia pierwszy pociąg przejechał przez odnowiony „fabryczny”.

To największa tego typu inwestycja w Polsce. Łączy w sobie kolej, komunikację miejską, a także ruch samochodowy. Powierzchnia użytkowa obiektu to 44 tysiące metrów kwadratowych. Budynki to kompleks trzech hal, na które składa się dworzec kolejowy z poczekalniami, kasy biletowe, pomieszczeniami dla pracowników i dyrekcji oraz przestrzeniami komercyjnymi. Poziom drugi to stacja kolejowa wraz z czterema peronami i ośmioma torami. Długo by wymieniać wszystkie elementy i konstrukcje, na które składa się Dworzec Łódź Fabryczna. Inwestycja powstała w systemie „Projektuj i buduj” i została zrealizowana przez Konsorcjum Torpol–Astaldi–PBDiM–Intercor. Zleceniodawcami były PKP PLK, PKP S.A. oraz Miasto Łódź[2].

Całość robiła i robi wrażenie; obiekt jest ogromny, podobnych realizacji nie podjęto się w przeszłości w Polsce, większość elementów ma zatem charakter wyjątkowy, cechuje się unikatowym stylem i interesującymi rozwiązaniami architektonicznymi. Jest jednak kilka problemów. Po pierwsze – cena. Kosztował astronomiczne pieniądze (1,75 mld złotych), a od momentu otwarcia do dziś (tj. do 2023 roku) brakuje tu pasażerów… Koleje wożą powietrze. Pociągi jadące na lotnisko do Warszawy zajęte są w 10 procentach i jeżdżą równolegle do tych, które i tak już zmierzają na Dworzec Centralny w stolicy. Rozkłady jazdy są źle zorganizowane. Kolej nie wykorzystuje dworca optymalnie[3]. Podróżni pojawiali się jedynie rano i popołudniami, co odnotowywały lokalne media[4]. Na początku dworcowe „ubytki” w ludziach rekompensowały organizowane tam wycieczki. Z czasem pasażerów zaczęło powoli przybywać[5], co tylko zwróciło uwagę na kolejny mankament – brak gastronomii, choćby kawiarni, bistro czy sklepu spożywczego. Teoretycznie miejsc na lokale gastronomiczne nie brakowało. Było ich 16, ale stały puste. To efekt negatywnej synergii – brak pasażerów, to brak klientów. Brak klientów, to i brak chętnych do otwierania sklepików. Brak sklepów to pusty dworzec, a pusty dworzec oznacza brak chętnych do zagospodarowania obiektu. Błędne koło. To nie wszystko. Utrzymanie Dworca Łódź Fabryczna kosztuje rocznie 14 milionów złotych. To więcej niż wszystkie pozostałe obiekty razem wzięte. Ta suma stanowi 90 proc. wydatków kolei na tego typu cele: „Szerokim echem odbiło się stwierdzenie obecnego podczas konferencji wicepremiera Piotra Glińskiego, który poinformował, że 90 proc. kosztów, jakie ponosi kolej w związku z utrzymaniem dworców kolejowych, dotyczy właśnie tego obiektu”[6]. PKP zarządza blisko 2 tysiącami dworców kolejowych, z czego 500 z nich obsługuje ruch pasażerski[7].

Obiekt godzien jest wielomilionowego Nowego Jorku, ale potrzeby odpowiadają kurczącej się Łodzi. Nie zadbano o infrastrukturę gastronomiczną, ba nie pomyślano nawet o pomieszczeniach dla konduktorów i maszynistów[8]. Do kosztów budowy dochodzą teraz horrendalne koszty utrzymania. Optymiści mają nadzieję, że wszystko zmieni się po uruchomieniu w Łodzi inwestycji budowy tunelu średnicowego. To kolejny projekt, który mocno się opóźnia. Pierwotnie miał być gotowy już w grudniu 2021 roku[9]. Dziś wiadomo, że pierwsze pociągi pojadą nim najwcześniej w 2025 roku. Wówczas Fabryczny miałby pełnić ważną funkcję „centrum przesiadkowego”. Tylko skąd pewność, że idea wypali w skali „makro”, skoro leży w skali „mikro”?

[1] https://www.plk-sa.pl/informacje/dworce/dworzec-lodz-fabryczna/historia, [dostęp: 17.04.2023].

[2] https://inzynierbudownictwa.pl/nowy-dworzec-lodz-fabryczna, [dostęp: 17.04.2023].

[3] https://expressilustrowany.pl/jakie-straty-finansowe-przynosi-pusty-dworzec-lodz-fabryczna/ar/c15-15012160, [dostęp: 17.04.2023].

[4] https://plus.dzienniklodzki.pl/dworzec-lodz-fabryczna-poraza-pustkami-i-niepredko-sie-to-zmieni/ar/11891988, [dostęp: 17.04.2023].

[5] Statystyki mówią o średniej wynoszącej siedem i pół tysiąca pasażerów dziennie, co jest wynikiem słabym w porównaniu do innych dużych dworców największych polskich aglomeracji, a już szczególnie wygląda to mizernie, biorąc pod uwagę z rozmachem zbudowaną inwestycję. Pod koniec roku 2022, po sześciu latach, PKP zleciło audyt zewnętrzny, który ma odpowiedzieć na pytanie, z czego wynika zły stan rzeczy na dworcu i czemu stoi on pusty. Źródło: https://expressilustrowany.pl/kolej-zlecila-analize-jak-przyciagnac-najemcow-na-dworzec-fabryczny-szesc-lat-po-otwarciu-fabryczny-nadal-zieje-pustka/ar/c1-17290079, [dostęp: 17.04.2023].

[6] https://www.transport-publiczny.pl/wiadomosci/lodz-fabryczna-ile-kosztuje-utrzymanie-dworca-kolejowego-61396.html, [dostęp: 17.04.2023].

[7] https://www.pkp.pl/pl/dworce, [dostęp: 27.08.2023].

[8] https://dzienniklodzki.pl/konduktorzy-pkp-intercity-nie-zmiescili-sie-na-dworcu-lodz-fabryczna-maja-szatnie-w-textilimpeksie/ar/c1-14303821?fbclid=IwAR1BH9W5iZv6z4TeWAo_T0JWZ5mCcF-fMriUbbw1WwXTNREMc01xNbzynM0, [dostęp: 17.04.2023].

[9] https://lodz.wyborcza.pl/lodz/7,35136,29730756,kiedy-koniec-budowy-tunelu-srednicowego-pkp-plk-podpisaly-aneks.html, [dostęp: 27.08.2023].