Dynamika wydarzeń ostatnich lat sprawia, że przed Polską otwiera się dzisiaj historyczna możliwość. Od tego, jak wykorzystamy już dziś rosnące znaczenie Polski w Europie, może zależeć nie tylko nasz dobrobyt i bezpieczeństwo, ale porządek polityczny całej Europy i jej relacje z tym, co w przyszłości wykluje się z Rosji. Strategicznym celem polskiej polityki powinno być stworzenie trwałej osi Berlin–Warszawa–Paryż, w ramach której podejmowane byłyby decyzje o najważniejszych aspektach europejskiej polityki zagranicznej i ekonomicznej, a także o modelu unijnej współpracy. Aby to osiągnąć, Polska musi być zamożna i silna. Chcemy pomóc ją budować, aktualizujemy zatem programowe zeszyty Agendy Polskiej dotyczące najważniejszych obszarów funkcjonowania państwa.

Od XIII wieku każda wojenna pożoga za wschodnią granicą Polski kończyła się przebudową porządku geopolitycznego w Europie Środkowej. Tym razem nie będzie inaczej i to niezależnie od tego, jak ostatecznie potoczą się losy rosyjskiej agresji na Ukrainę.

Dwa paradygmaty, na jakich po II Wojnie Światowej oparty został ład europejski, nie wytrzymały próby czasów. Zarówno paradygmat niemiecko-rosyjskiej dominacji i nadzoru nad państwami „pomiędzy”, jak i frankońsko-germański alians w kształtowaniu stosunków społeczno-ekonomicznych Europy. Żaden z nich, każdy z nieco innych powodów, mimo wciąż podejmowanych wysiłków, nie będzie w stanie zapewnić stabilizacji i rozwoju na kontynencie.

Dlatego właśnie potrzebujemy dziś strategii, która przywróciłaby Polsce znaczenie i możliwości rozwoju, jakich nie mieliśmy od 500 lat. Wszystkim naszym działaniom w najbliższych latach powinna przyświecać jedna wizja, wspólna dla wszystkich środowisk politycznych: Europa oparta na kulturowym, politycznym i ekonomicznym aliansie trzech państw Francji–Niemiec–Polski. Trzy stolice Berlin–Warszawa–Paryż decydujące o wszystkich najważniejszych aspektach europejskiej polityki zagranicznej, ekonomicznej i modelu unijnej współpracy.

Strategie tym różnią się od programów politycznych, że na etapie realizacji wymagają dogłębnych zmian w funkcjonowaniu państwa. To nie są rozważania nad tym, co jest dziś możliwe i łatwe do przeprowadzenia, ani co wynika z politycznych kalkulacji poszczególnych partii. Strategia to droga do zupełnie innej rzeczywistości niż ta, w której tkwimy. Strategie biorą pod uwagę nadążające się szanse, ale jednocześnie mają nas przygotować na zmiany, których do tej pory nikt na taką skalę nie planował. To jest wyzwanie, jakie przed sobą stawia środowisko ZPP, WEI, Centrum Studiów Strategicznych, Forum Konsumentów – dziesiątek ekspertów, analityków specjalizujących się w najróżniejszych dziedzinach, od ekonomii, po edukację, demografię i bezpieczeństwo; ludzi z najróżniejszych ścieżek życia, rozmaitych poglądów, których łączy jedna wspólna wizja kraju. Z tą myślą pracujemy nad kolejną już dalekosiężną strategią.

Pierwsza Agenda Polska powstała cztery lata temu. Znajdą ją państwo na naszej stronie: agendapolska.wei.org.pl. Szereg naszych postulatów wynikających z ówczesnej analizy sytuacji polityczno-ekonomicznej zostało wykorzystanych, inne stały się jeszcze bardziej palące i wciąż czekają na swoje wdrożenie. Doświadczenia pierwszej Agendy Polskiej dały nam nie tylko ogrom wiedzy, ale też wiarę, że nawet najbardziej ambitne i pozornie abstrakcyjne cele można realizować. Projekt, do którego zapraszamy nie tylko naszych ekspertów, ale wszystkich, którzy dostrzegają wyjątkowość chwili, szanse przed jakim staje Polska, będzie szeroko konsultowany i nie ograniczy się do czysto teoretycznych idei, ale też praktycznych pomysłów ich wdrożenia.

SĄDOWNICTWO

Najpilniejszym zadaniem dla Państwa jest przywrócenie autorytetu i powagi wymiaru sprawiedliwości. Sprawy zaszły tak daleko, że właściwie jedyną dostępną opcją jest Opcja Zerowa, obejmująca:

• Likwidacja Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Stanu – i przekazanie ich kompetencji do Sądu Najwyższego.
• Powołanie nowej Krajowej Rady Sądownictwa. Członków wskazują w równej liczbie po 5 osób: środowisko sędziowskie, Prezydent RP, środowisko naukowe oraz po 3 – rząd RP, opozycja parlamentarna, społeczeństwo obywatelskie (RDS, RPO). KRS powinna zajmować się sprawami dyscyplinarnymi sędziów oraz przeprowadzić dekomunizację w sądownictwie.
• Powołanie nowego Sądu Najwyższego. Członków wskazują w równej liczbie po 10 osób: środowisko sędziowskie, Prezydent RP, środowisko naukowe oraz po 5 – rząd RP, opozycja parlamentarna, społeczeństwo obywatelskie (RDS, RPO). Skład SN uzupełnia na wniosek KRS Prezydent RP. 
• Wszyscy powołani muszą spełnić określone kryteria obejmujące m.in. wykształcenie prawnicze, doświadczenie w zawodach prawniczych, minimalny wiek, nieposzlakowana opinia itd.
• Całkowity zakaz prowadzenia działalności politycznej i wypowiedzi na tematy polityczne przez sędziów. Automatyczne usunięcie ze stanu sędziowskiego za złamanie powyższych zasad. Jest to koniecznie dla zatrzymania anarchizacji państwa i wyeliminowania warchołów. Następnie konieczne jest przywrócenie sprawności systemu i zmiana procedur:
• Stworzenie niezależnej instytucji sędziego z biurem i budżetem, podległego organizacyjnie Prezesowi danego sądu.
• Podzielenie wszystkich spraw we wszystkich rodzajach sądów na drobne i złożone, i prowadzenie ich według odrębnej procedury.
• Prowadzenie wszystkich spraw dzień po dniu, aż do zamknięcia przewodu sądowego.
• Porzucenie ustalania prawdy materialnej na rzecz rozstrzygnięcia sporu w sprawach gospodarczych i cywilnych. Oznacza to, że inicjatywą dowodową powinny dysponować wyłącznie strony postępowania. Zasada prawdy materialnej powinna znajdować zastosowanie w postępowaniach karnych, a w sądownictwie administracyjnym należy przyjąć model mieszany.
• Zmianę kuriozalnego systemu doręczeń sądowych poprzez przymusowe założenie wszystkim adwokatom i radcom prawnym skrzynek e-mail (wysłany przez sąd mail ze skutkiem „doręczone”), a pozostałym obywatelom dostarczanie wezwań przez gońców sądowych lub straż miejską, lub policję.

EDUKACJA I SZKOLNICTWO WYŻSZE

Edukacja i szkolnictwo wyższe w swoim obecnym kształcie przekroczyły już dawno próg, przed którym były pożyteczne dla rozwoju Polski i Polaków. Konieczne są radykalne reformy, które ujawnią kreatywność, przedsiębiorczość i twórczość Polaków.

• Wprowadzenie Bonu Edukacyjnego i zmianę roli państwa w edukacji z jej organizatora na finansującego edukację Polaków.
• Przekazanie szkół (bez nieruchomości) rodzicom, nauczycielom, spółkom, stowarzyszeniom, samorządom, fundacjom w drodze konkursów etc.
• Przekazanie wyższych uczelni (bez nieruchomości) pracownikom naukowym tychże uczelni, fundacjom, stowarzyszeniom, spółkom w drodze konkursów etc.
• Likwidacja bezpłatnych studiów wyższych z jednoczesnym powołaniem państwowego funduszu, który będzie opłacał czesne wybitnie uzdolnionym, niezamożnym studentom.
• Powołanie Państwowego Zasobu Nieruchomości Edukacyjnych na 30 lat, który po 10 latach będzie mógł je zbywać jednostkom edukacyjnym.

OCHRONA ZDROWIA

Zmiana roli państwa w ochronie zdrowia z prowadzącego szpitale, przychodnie i placówki medyczne na finansującego ochronę zdrowia dla obywateli Wprowadzenie powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego, które Państwo wykupi każdemu obywatelowi w wybranym przez niego towarzystwie ubezpieczeniowym. Ubezpieczyciele muszą się zorganizować w Fundusz Reasekuracyjny na wypadek upadłości jednego z nich. Każdy z ubezpieczycieli będzie musiał w określonej kwocie ubezpieczenia wykupionego przez państwo gwarantować określony, minimalny koszyk świadczeń. Koszyk powinien zostać skonstruowany w oparciu o racjonalną kalkulację cen i opłacalności poszczególnych świadczeń (zerwanie z zasadą, że każdemu należy się wszystko w ramach podstawowego ubezpieczenia – generującą kolejki i zatory w systemie). Przekazanie przychodni, szpitali, klinik (bez nieruchomości) pracownikom i lekarzom, fundacjom, stowarzyszeniom, samorządom, spółkom itd. w drodze konkursów.

• Powołanie Państwowego Zasobu Nieruchomości Medycznych na 30 lat, który po 10 latach będzie mógł je zbywać jednostkom medycznym.
• Stworzenie Państwowego Funduszu Nieopłacalnych Procedur Medycznych, który takie przypadki będzie finansował lub współfinansował.

GOSPODARKA

Jeśli mamy szybko dorównać poziomem rozwoju bogatym gospodarkom zachodnim oraz posiadać niezbędne środki na obronę narodową konieczna jest radykalna deregulacja gospodarki według formuły EU+0, oraz uelastycznienie rynku pracy. Niezbędne jest również wprowadzenie podstawowej stabilności systemu prawnego. Nowe regulacje gospodarcze powinny wchodzić w życie raz w roku, po co najmniej dwunastomiesięcznym okresie vacatio legis. Konieczna jest również budowa całkowicie nowego systemu podatkowego z podatkami znacznie mniej skomplikowanymi, które będą służyły rozwojowi. Obecny system jest uznawany za jeden z najgorszych w OECD. Przede wszystkim należy:

• Wprowadzić jedną stawkę VAT na poziomie 19,75% i co roku obniżać ją o 0,5% do docelowego poziomu 15,75%.
• Wprowadzić jednolity podatek od Funduszu Płac niezależnie od tytułu świadczenia pracy na poziomie 32,50% wszystkich wynagrodzeń w firmie i stopniowo go obniżać do poziomu 23,75%.
• Wprowadzić jednolitą daninę od przychodu dla IDG (Indywidualna Działalność Gospodarcza) na poziomie 60% stawki podatku od Funduszu Płac (opisanego powyżej), bez prawa odliczania VAT.
• Wprowadzić jednolity podatek korporacyjny na poziomie 2,75% procent od przychodu.
• Wprowadzić podatek infrastrukturalny w wysokości 10% minimalnego wynagrodzenia za pracę za poprzedni rok od każdego pracownika miesięcznie.
• Podzielić Spółki z.o.o. na spółki typu „S” – reżim prawny na poziomie dzisiejszej jednoosobowej działalności gospodarczej oraz typu „C” – reżim prawny jak obecnie. Podatki takie same – 2,75% przychodu. Z nowego systemu budżet otrzyma zbliżoną kwotę, a przestanie być on udręką dla przedsiębiorców i urzędników skarbowych. System też zmusi unikających płacenia opodatkowania do uczciwego rozliczania się z państwem polskim.

POLITYKA SPOŁECZNA

Zmieniamy model prowadzonej polityki społecznej na w pełni zautomatyzowany – dostępne narzędzia informatyczne i dane zbierane przez KAS/ZUS są w pełni do tego celu wystarczające. Eliminujemy czynnik ludzki w procesie przyznawania jakichkolwiek świadczeń społecznych. Automatyczne powinny być również mechanizmy waloryzacji świadczeń.

Wykluczamy z systemu wsparcia osoby zamożne, jednocześnie wprowadzamy regułę „złotówka za złotówkę” – tak by przekroczenie progu dochodu na członka rodziny nie wiązało się z utratą całości świadczenia, lecz jedynie jego zmniejszeniem proporcjonalnie do przekroczenia progu.

Modyfikujemy program 500+. Obecnie wartość świadczenia, z uwagi na inflację, mogłaby wynosić nawet 700 zł, warto dodatkowo, by waloryzowała się automatycznie. Ustanawiamy zatem świadczenie na drugie i kolejne dzieci w wysokości 20% minimalnego wynagrodzenia za pracę. Jednocześnie wprowadzamy próg dochodowy w wysokości 75% przeciętnego wynagrodzenia za pracę na członka rodziny, powyżej którego zastosowanie znajduje wspomniana wyżej zasada złotówka za złotówkę.

Likwidujemy program 500+ na pierwsze dziecko, programy dodatkowych emerytur („trzynastki” i „czternastki”), a także wyprawek szkolnych 300+.

W odniesieniu do osób bezrobotnych wprowadzamy politykę opartą na zasadzie flexicurity – bezrobotnemu powinien przysługiwać zasiłek uzależniony od średniego wynagrodzenia z okresu pół roku przed utratą pracy. Zasiłek przez pierwsze trzy miesiące powinien wynosić 90% średniej, przez kolejne trzy miesiące 80% średniej, a przez ostatnie trzy miesiące 70% średniej. Równolegle gruntownej liberalizacji powinny podlec regulacje związane z zatrudnieniem.

Wprowadzamy Fundusz Pomocy Specjalnej zasilany z budżetu państwa, z którego finansowana jest pomoc obywatelom, którzy znaleźli się w szczególnie trudnej sytuacji wskutek zdarzeń losowych (ciężka choroba własna lub dziecka, utrata dachu nad głową etc.).

Likwidujemy wszystkie istniejące świadczenia socjalne, poza tymi opisanymi wyżej. W zamian ustanawiamy algorytm, wg którego gospodarstwo domowe, którego wszystkie zsumowane dochody, z uwzględnieniem otrzymywanych świadczeń typu 500+ czy emerytura, nie dają sumy odpowiadającej 70% minimum socjalnego, otrzymuje indywidualnie obliczone świadczenie wyrównujące dochód do wskazanego poziomu.

BEZPIECZEŃSTWO

Kluczowym celem w zakresie bezpieczeństwa jest osiągniecie przez Polskę zdolności do samoobrony.

Większość postulatów przedstawionych przez nasze środowisko w 2018 roku – dość mocno wówczas wyśmiewanych – albo już zostało zrealizowanych, ale znajdują się w realizacji. Popieramy przyjęty przez rząd program w zakresie obrony i bezpieczeństwa kraju.

Zwracamy jednocześnie uwagę na konieczność możliwie największego zaangażowania polskiego przemysłu zbrojeniowego. W obronie Polski powinien w maksymalnym stopniu zostać wykorzystany potencjał polskiej gospodarki i nauki. Zakupy z zagranicznych „półek” powinny być ograniczone do absolutnego minimum.

Zakupy sprzętu nie wystarczą, by zapewnić Polsce bezpieczeństwo – potrzebne jest również istotne zwiększenie potencjału ludzkiego.

Proponujemy wobec tego wprowadzenie programu Narodowego Przygotowania Obronnego, w ramach którego każdy obywatel po osiągnięciu pełnoletniości odbyłby kilkumiesięczne obowiązkowe szkolenie, uzupełniane później przez odbywające się w cyklach kilkuletnich ćwiczenia przypominające. Należy ponadto w pełni zrealizować koncepcję Obrony Powszechnej, w trybie zgodnym ze Strategią Bezpieczeństwa Narodowego, a także przyspieszyć szkolenie i odbudowę rezerw Sił Zbrojnych RP. Potrzeby i możliwości przemysłu w zakresie działań obronnych powinny być rozpoznane i zewidencjonowane przez państwo – w sytuacji zagrożenia zmilitaryzowana gospodarka mogłaby stać się częścią wsparcia walczącego kraju.

Podtrzymujemy również postulat wprowadzenia kardynalnego prawa posiadania broni przez obywateli. Polacy są jednym z najbardziej rozbrojonych społeczeństw w Europie, jednak legalne posiadanie broni możliwe jest w dalszym ciągu przede wszystkim przez wykorzystywanie luk w systemie (zapisywanie się do związku strzelectwa sportowego lub uzyskiwanie pozwoleń „kolekcjonerskich”).

POBIERZ ZESZYT „BEZPIECZEŃSTWO”

Warszawa, 5 kwietnia 2023 roku

Fundacja Forum Konsumentów, Agnieszka Plencler, 
Dyrektor Centrum Studiów Strategicznych WEI, Adam Eberhardt,
Prezes Warsaw Enterprise Institute, Tomasz Wróblewski,
Prezes Związek Przedsiębiorców i Pracodawców, Cezary Kaźmierczak, Prezes